|
MBxc1-42 - zdjęcie tuż po
wybudowaniu (?).
fot. kserokopia.
|
1. Historia wagonu:
Historia wagonu rozpoczęła
się w 1934 roku, kiedy Zarząd Bydgoskich Kolei Powiatowych zakupił w warszawskiej
fabryce Lilpop Rau i Loewenstein dwa wagony motorowe (prędzej w 1932 roku
zakupiono jeden ale o innej konstrukcji). Były to wagony jednokierunkowe
na tor 600 mm. Na postanowienie o zakupie wpłynął fakt pozytywnych wyników
eksploatacji wagonu z 1932 r.
Wagony te oznaczono
numerami 02 i 03. Jako napęd zastosowano 8-cylindrowe silniki samochodowe
Forda o mocy 50 KM. Do 1939 roku obsługiwały one przede wszystkim pociągi
na trasie Bydgoszcz - Smukała - Koronowo. Podczas II wojny światowej, gdy
kolej znalazła się pod administracją niemiecką wagony w dalszym ciągu były
eksploatowane. Zmieniono im tylko oznaczenie na T2 i T3 oraz przemalowano.
Po wojnie dalsza
eksploatacja wagonów stanęła pod znakiem zapytania. Przyczyną tego był
ogromny ruch osobowy, wymagający uruchamiania na trasie Bydgoszcz - Koronowo
potężnych (jak na możliwości kolei wąskotorowej 600 mm) pociągów, liczących
często nawet 12 wagonów osobowych. Mało pojemne i słabe wagony motorowe
przy takim obciążeniu nie miały racji bytu.
W 1953 roku zarządca
kolei (od 1949 - PKP) zdecydował o przeniesieniu wagonów na Kolej Jarocińską,
gdzie ruch osobowy był zdecydowanie mniejszy. Zmieniono wówczas oznaczenia
na Mzx 042 i Mzx 043. Bieżących obsług dokonywano wówczas w warsztatach
w Witaszycach, naprawy główne wykonywane były w ZNTK Opole. W 1955 r. wymieniono
zużyte silniki Forda na silniki od samochodu ciężarowego Star 28 (wagon
Mzx 042). W 1961 roku ponownie zmieniono oznaczenia wagonów na MBxc1-42
i MBxc1-43. Jako ciekawostkę dodam, że wagon nazywany był przez pracowników
"mordkiem".
Wagon MBxc1-43 po
katastrofie w 1975 roku (wpadł pod ciężarówkę, uszkodzona została rama)
został złomowany, natomiast MBxc1-42 z powodzeniem jeździł po torach kolei
jarocińskiej aż do zawieszenia przewozów osobowych, czyli do 1 lipca 1991
r. Dokumentują to poniżej zamieszczone zdjęcia.
Po zakończeniu eksploatacji
interesujący nas wagon został przejęty przez Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
i w dniu 4 maja 1992 wpisany na stan tego muzeum pod numerem MUZ II/203.
Został też przekazany do Zakładu Taboru w Bydgoszczy w celu odbudowy i
uruchomienia na Wyrzyskich Kolejach Dojazdowych. Jednakże plan ten "spalił
na panewce" ze względu na zamknięcie tych kolei. Według posiadanych przeze
mnie wiadomości przez krótki czas stał też przy muzeum na terenie dworca
Bydgoszcz Główna.
W 1992 roku wagon
na krótko trafił na Kolej Żnińską, gdzie służył jako eksponat. Miał
on trafić do MKW w Wenecji gdzie przygotowano dla niego specjalny tor.
Jak wiadomo nigdy do Wenecji nie trafił a na torze dla niego przeznaczonym
stoi dziś parowoz T49-114 (Ryś) z lorką, cysterną i wagonikiem pocztowym.
Gdy odżyły plany uruchomienia ruchu turystycznego
na Kolei Wyrzyskiej od razu przypomniano sobie o planach sprzed kilku lat.
Wagon trafił do Białośliwia, gdzie miał być poddany remontowi. Tam jednak
zbyt długo nie "zagrzał miejsca", przewieziono go do Bydgoszczy, ustawiono
w ZNTK na torze koło rampy przy warsztatach szkolnych. Wyposażenie jego
wnętrza zostało zdemontowane i złożone w warsztatach w celu ochrony przed
zniszczeniem.Od tej pory, poza zmianami grafitti na bokach nic się nie
zmieniło. Dopiero prawdopodobnie jesienią 2001 r. na wagonie pojawiły się
przednie reflektory.
Protokołem nr 1/97
z dnia 10.02.1998 r. Muzeum Kolejnictwa, reprezentowane przez jego Dyrektora
użyczyło i wydało opisywany wagon PU-H Sp. z o.o. Myślęcińskiej Kolejce
Parkowej, reprezentowanej przez jej Prezesa. Umowa przewiduje bezpłatne
użytkowanie w celu eksploatacji na Myślęcińskiej Kolejce Parkowej w Bydgoszczy.
W protokole tym w ośmiu punktach zawarte są obowiązki przede wszystkim
przyjmującego. Treść umowy pokazana jest tutaj (awers
i rewers).
Chciałbym szczególną
uwagę zwrócić na punkt 3 oraz 6 tego dokumentu. Patrząc na dzisiejszy stan
tego zabytku techniki trudno zauważyć "szczególną dbałość o stan techniczny
oraz zabezpieczenie przed dewastacją i warunkami atmosferycznymi".
Dla Bydgoszczy, w
której nie można już prawie znaleźć śladów kolejki wąskotorowej wagon ten
jest jedynym namacalnym dowodem istnienia dużego kiedyś systemu wąskotorowego.
Wagon ten powinien znaleźć swe miejsce TUTAJ, jego historia nierozerwalnie
związana jest z tym miastem. Gdyby mógł jeszcze jeździć po jedynej wąskotorówce
miasta (zlikwidowano nawet kolej cegielnianą w
Fordonie) to dla miłośników miasta, miłośników kolei i dla całej rzeszy
mieszkańców mógłby stanowić niewątpliwą atrakcję. Stąd należy nie tylko
wagon poddać remontowi ale przywrócić mu jego pierwotny wygląd - z numerem
02 w malowaniu granatowym. Odbudowa taka powinna odbyć się pod nadzorem
służb konserwatorskich.
Strona ta powstała
jako odpowiedź na artykuł, umieszczony na łamach "Expresu Bydgoskiego"
w dniu 11.01.2002 r. Artukuł ten podaje wiele nieprawdziwych faktów z historii
wagonu a plany jego "odbudowy" muszą budzić niepokój miłośnika kolei i
miłośnika miasta Bydgoszczy. Szczególnie pomysł dobudowania drugiej kabiny
sterowniczej z punktu widzenia historii jest
niedopuszczalny!!! Przecież można na końcach
linii kolejki myślęcińskiej wybudować (chyba nie aż takim wielkim kosztem)
obrotnice, nawet ręczne. Obracanie wagonu stanowiłoby dodatkowo bardzo
atrakcyjny element kolejowej rzeczywistości (tak było naprawdę, chćby w
Zagórowie - widać to na zdjęciach poniżej). A gdyby zrealizowano w całości
plan rozbudowy linii wąskotorowej w Myślęcinku, to będzie to linia dookólna,
wtedy obracanie nie będzie potrzebne.
Dodatkowo w artykule
zostały pomylone wagony: istnieją dwa, ale innych typów (dawny 01 czyli
popularny "Ryjek" z "Maltanki" w Poznaniu i 02 czyli nasz MBxc1-42).
Więcej danych o:
- Myślęcińskiej Kolejce Parkowej znajdziesz tutaj;
- Kolei jarocińskiej znajdziesz tutaj.
Opracowano na podstawie materiałów B. Pokropińskiego,
M. Zajferta, jako ilustracje posłużyły materiały różnych autorów (opisy
przy zdjęciach).
Osoby posiadające informacje, które pozwolą
uzupełnić historię wagonu proszone są o kontakt.
Dziękujemy wszystkim za udostępnienie materiałów.
2. Dane techniczne:
- plan - próba odtworzenia
stanu po wybudowaniu w 1934 roku (wyk. B. Pokropiński)
 |
Plan wagonu MBxc1-42.
Wykonanie - Bogdan Pokropiński, Warszawa 03.06.1976 r.
|
- dane po przebudowie
w 1955 roku:
| Długość całkowita |
12600 mm
|
| Szerokość pudła |
1900 mm
|
| Wysokość |
3100 mm
|
| Rozstaw osi wózka |
1000 mm
|
| Rozstaw czopów skrętnych wózka |
7600 mm
|
| Układ osi |
2-B
|
| Ilość miejsc siedzących |
32
|
| Silnik benzynowy |
typ S 42 moc 85 KM
|
| Sprzęgło |
tarczowe - cierne
|
| Skrzynia biegów /Typ Star/ |
4 biegi +1 wsteczny
|
| Oświetlenie |
12 V; 0,2 kW max. 18 A
|
| Baterie akumulatorowe |
2 x 12 V
|
| Ogrzewanie |
nawiewne od silnika
|
| Wentylacja |
wywietrzniki sufitowe
|
| Regulator napięcia |
ZEM Kwidzyń typ Rg.
|
| Masa wagonu w stanie próżnym |
7850 kg
|
| Masa służbowa |
10300 kg
|
| Zderzaki |
centralne trzonowe
|
| Sprzęgi |
orczykowe śrubowe
|
| Średnica kół |
570 mm
|
| Prędkość maksymalna |
30 km/h
|
| Zasięg |
300 km
|
| Hamulce |
powietrzny + dodatkowy ręczny śrubowy
|
|
3. Wagon MBxc1-42 w fotografii:
Przed 1991
|
Kolej jarocińska,
MBxc1-42 na przystanku.
fot. Witold Brejlak.
07.05.1988 r.
|
|
|
|
|
|
MBxc1-42 i MBxc1-41
w hali w Witaszycach.
fot. Paweł Mierosławski,
20.05.1990 r.
ok. godz. 5.45 rano.
|
|
MBxc1-42 przed
halą w Witaszycach.
fot. Paweł Mierosławski,
20.05.1990 r.
|
|
MBxc1-42 przed
halą w Witaszycach.
fot. Paweł Mierosławski,
20.05.1990 r.
|
|
|
|
|
|
MBxc1-42 przed
halą w Witaszycach.
fot. Paweł Mierosławski,
20.05.1990 r.
|
|
MBxc1-42 przed
halą w Witaszycach.
Widok z tyłu.
fot. Paweł Mierosławski,
20.05.1990 r.
|
|
MBxc1-42 przed
halą w Witaszycach.
W głębi MBxc1-41.
fot. Paweł Mierosławski,
20.05.1990 r.
|
|
|
|
|
|
Wagony MBxc1-42 i MBxc1-41.
w hali w Witaszycach.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
Dworzec Witaszyce Wąsk.
Wagon MBxc1-42 czeka
na odjazd do Zagórowa.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
Na moście koło Robakowa.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
|
|
|
|
Wnętrze wagonu MBxc1-42
podczas jazdy.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
Widok z okna koło Grabiny.
fot. Martin Wollmann
sierpień 1990 r.
|
|
Dworzec Grabina.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
|
|
Obracanie wagonu w Zagórowie.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
Zagorów.
fot. Martin Wollmann,
sierpień 1990 r.
|
|
|
|
Kolejne wspólne zdjęcie wagonów.
Podobieństwo do fotografii
wyżej sugeruje to samo miejsce.
Data nieznana.
fot. kserokopia.
|
|
Wagon MBxc1-42.
Prawdopodobnie także
Witaszyce przed halą.
Data nieznana.
fot. kserokopia.
|
|
|
|
Wagon MBxc1-42.
Miejsce i data nieznane.
fot. kserokopia
|
|
Wagon MBxc1-42
z wagonem doczepnym.
Miejsce i data nieznane.
fot. kserokopia
|
1991
|
|
|
|
|
MBxc1-42 na obrotnicy ręcznej.
fot. Michał Zajfert,
1991 r.
|
|
Wyjazd MBxc1-42
ze stacji Zagórów
(budynek w tle to dom
toromistrza).
fot. Michał Zajfert,
1991 r.
|
|
MBxc1-42 podczas obracania
w Zagórowie.
fot. Michał Zajfert, 1991 r.
|
1992
|
MBxc1-42 jako eksponat w Żninie.
fot. Steve Thomason,
1992 r.
|
1997
|
|
|
MBxc1-42. Białośliwie Wąsk.
fot. 1997 r.
|
|
MBxc1-42 nadal w Białośliwiu.
fot. Jarosław Kielak,
20.11.1997 r.
|
1998
|
|
|
|
|
|
|
Mbxc1-42 w ZNTK Bydgoszcz,
niedługo po przybyciu.
fot. Adolf-Dieter Lenz,
29.09.1998 r.
|
|
Wnętrze wagonu przed jego demontażem i zabezpieczeniem
fot. Adolf-Dieter Lenz,
29.09.1998 r.
|
|
Przedział silnikowy wagonu.
fot. Adolf-Dieter Lenz,
29.09.1998 r.
|
|
Wagon MBxc1-42,
widok z tyłu.
fot. Adolf-Dieter Lenz,
29.09.1998 r.
|
1999
|
|
|
|
|
|
|
Mbxc1-42 w ZNTK
Bydgoszcz
ponad rok później.
fot. Krzysztof Wieczór,
12.11.1999 r.
|
|
Wnętrze wagonu, ...
fot. Krzysztof Wieczór,
12.11.1999 r.
|
|
...jego tylnej części...
fot. Krzysztof Wieczór,
12.11.1999 r.
|
|
..i widok z tyłu.
fot. Krzysztof Wieczór,
12.11.1999 r.
|
|
|
|
Mbxc1-42 w ZNTK Bydgoszcz,
fot. Krzysztof Wieczór.
12.11.1999 r.
|
|
Oznaczenia boczne MBX C1-42.
fot. Krzysztof Wieczór.
12.11.1999 r.
|
|
MBxc1-42 w ZNTK Bydgoszcz
oczekuje na remont.
Stan na dzień 28.12.1999 r.
fot. Przemysław Maron.
|
2001
|
|
|
|
|
Mbxc1-42 w ZNTK Bydgoszcz,
13.04.2001 r.
fot. Przemysław Maron.
|
|
Mbxc1-42 w ZNTK Bydgoszcz.
Zwracają uwagę dodane przednie
reflektory.
06.10.2001 r.
fot. Przemysław Maron.
|
|
Krótki film przedstawiający
MBxc1-42.
wyk. Przemysław Maron,
06.10.2001 r.
3.05 MB, 1 minuta, DivX.
|
2002
|
|
|
|
|
Artykuł z "Expressu Bydgoskiego"
dotyczący wagonu MBxc1-42.
11.01.2002 r.
|
|
Artykuł z "Gazety
Wyborczej - Bydgoszcz"
- dalsze szczegóły dotyczące
starań o ratowanie wagonu.
17.01.2002 r.
|
|
"Ekspress Bydgoski", polemika
z artykułem z dnia 11.01.2002
"Stare jest piękne".
21.01.2002 r.
|
Fotografie "zrzucane" z kamery (stąd słabsza
jakość):
|
|
|
|
|
|
|
Mbxc1-42 w ZNTK
Bydgoszcz.
Widoczne zbite reflektory.
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
Wnętrze wagonu,
widok w kierunku
przodu.
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
Wnętrze wagonu,
widok w tył.
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
MBxc1-42 z tyłu.
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
|
|
|
|
Mbxc1-42 z przodu.
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
Kabina sterownicza.
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
Oznaczenia boczne MBX C1-42
fot. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
|
|
Film przedstawiający
MBxc1-42.
wyk. Przemysław Maron,
22.01.2002 r.
4.65 MB, 1 min. 22 s., DivX.
|
Jeśli nie masz kodeka DivX'a
ściągnij go (702 Kb)
|
|
 |
|
